خلاصه فصل: میوز و تولید مثل جنسی

l تازه ترین مطالب وب سایت رو تو کانال تلگرامی زیست یاد ببینین!

مفاهیم کلیدی در خلاصه فصل :
1)ميوز
2)كروموزوم ها و بيماري
3)انواع توليد مثل

راهنمای زیست یاد :
۱) علایم ترتیب بندی مطالب : ۱) ، ❶ ، ● ، ▲ ، ■ ، ◆ ، ○
۲) مطالب با رنگ: مطالب فصل کتاب درسی:برای دانش آموزان، مطالب مرتبط از فصل های دیگر کتاب های درسی:برای کنکوری ها، مطالب خارج از کتاب های درسی:برای توضیح بیشتر مطالب

1)ميوز
❶مراحل (به ترتيب):
  ●اينترفاز: همانند سازي DNA و آماده شدن براي تقسيم (مانند ميتوز)
  ●ميوز I:
    ▲پروفاز I:
      ■قابل رويت شدن كروموزوم هاي مضاعف شده
      ■تجزيه ي غشاي هسته
      ■تشكيل تتراد (حاصل قرار گرفتن كروموزوم هاي همتا از طول كنار هم و تشكيل ساختاري 4 كروماتيدي)
    ▲متافاز I: استقرار تترادها در سطح استوايي سلول توسط رشته هاي دوك
    ▲آنافاز I: جدا شدن كروموزوم هاي همتا از يكديگر و حركت به سوي قطبين سلول
    ▲تلوفاز I: تجمع كروموزوم ها در قطبين سلول و تشكيل غشاي هسته
  ●سيتوكينز (در بيشتر جانداران): تقسيم سيتوپلاسم و توليد 2 سلول
نكته: كروموزوم ها بين ميوز I و II همانند سازي نمي كنند چون دو كروماتيدي اند.
  ●ميوز II:
    ▲پروفاز II: از بين رفتن غشاي هسته و تشكيل رشته هاي دوك
    ▲متافاز II: قرار گرفتن كروموزوم هاي دو كروماتيدي در سطح استوايي سـلول و اتصـال بـه رشـته هـاي دوك از طريـق سانترومر
    ▲آنافاز II: جدا شدن كروماتيدهاي خواهري از هم و حركت به سمت قطبين سلول
    ▲تلوفازII: تشكيل پوشش هسته و از بين رفتن رشته هاي دوك
  ●سيتوكينز: تقسيم سيتوپلاسم سلول ها ← تشكيل 4 سلول هاپلوئيد از 1 سلول ديپلوئيد
نکته ی شکل 7.1: همان طور که می بینید در 4 مرحله میوز غشای هسته قابل رویت است.
نكته ي خودآزمايي 7.1: با توجه به جدول بیشتر بدانید صفحه 124، سگ 78 ،كروموزوم دارد (2n=78) و همانطور كه از صـفحه ي 125 بـه يـاد داريـد، خروس هم (2n=78) بود.
نكته: تفاوت هاي ميتوز و ميوز:
  ●ميوز در اندام هاي توليد مثلي انجام مي شود ولي ميتوز بيشتر در اندام هاي در حال رشد
  ●كروموزوم ها در ميوز بر خلاف ميتوز تتراد تشكيل مي دهند.
  ●حاصل تقسيم ميوز 4 سلول با نصف تعداد كروموزوم سلول مادري است ولي حاصل تقسيم ميتـوز 2 سـلول داراي تعـداد كروموزوم مشابه با   سلول مادري مي باشد.

عمیق تر یادبگیرید:
ویدیوهای آموزشی : ❶ تقسیم میوز، ❷ویژگی های منحصر به فرد تقسیم میوز، ❸کراسینگ اور، ❹جهت گیری تصادفی کروموزوم ها در طی میوز، ❺مقایسه میوز و میتوز

2)كروموزوم ها و بيماري
❶كاريوتيپ= تصويري از كروموزوم هاي در حال تقسيم كه بر اساس اندازه و شكل مرتب شده اند.
❷سندرم داون (تري زومي 21):
  ●اثر: عقب ماندگي ذهني
  ●علت: جدا نشدن يك كروموزوم از همتاي خود (با هم ماندن كروموزوم ها) در آنافازI ←
  نتیجه : يك گامت: فاقد آن كروموزوم
            يك گامت: داراي 2 نسخه از آن كروموزوم —–(لقاح با گامت عادی)—-> تخم حاوي 3 نسخه از آن كروموزوم
  ●فراواني بين مادران:
    ▲جوانتر از 30 سال: 1 مورد در 1500
    ▲بين 30 تا 35 سال: 1 مورد در 750
    ▲بالاي 45 سال: 1 مورد 16 ←چون برخلاف مردان كه هميشه اسپرم تازه توليد مي كنند همه ي تخمك هاي زن از هنگام تولد در تخمدان او     قرار دارند.

3)انواع توليد مثل
❶غير جنسي:
  ●روش: 1 والد ← كلون (جانداري كه از نظر ژنتيكي درست مانند والد خود است)
  ●مثال ها:
    ▲باكتري ها: تقسيم دوتايي
    ▲آميب: تقسيم شدن
    ▲اسپيروژير:
      ■قطعه قطعه شدن (يكي از روش هاي توليد مثل گروه ي از جلبك ها)
      ■تقسيم سلول هاي خود
      ■توليد مثل جنسي (در شرايط نامساعد محيطي)
    ▲هيدر:
      ■جوانه زدن
      ■توليد مثل جنسي
❷جنسي:
  ●روش: 2 والد——(لقاح سلول های هاپلوئید از طرف 2 والد)—–> فرزندان
  ●بكرزايي (نوعي كلون كردن ويژه از انواع توليد مثل جنسي):
    ▲تعريف: رشد و نمو فرد از تخمك لقاح نيافته ← فرزندان كاملاً شبيه مادر
    ▲علل:
      ■خود باروري: ساخت نسخه اي از روي كروموزوم هاي خود به جاي كروموزوم هاي پدري ← باروري تخمك ها
      ■برخي پيام هاي ناشناخته (مثل ترشح هورمون) ← تقسيم تخمك
    ▲جانوران قادر به بكرزايي:
      ■مارهاي مسن
      ■قاصدك ها
      ■برخي ماهي ها، سوسمارها و قورباغه ها
      ■زنبور عسل ماده (ملكه) زنبور—–(بکرزایی)——> نر
نکته ی فعالیت 7.2: «مخمر نان جانداری است تک سلولی که در محیط های مایع یا مرطوب زندگی می کند.»
نکته ی فعالیت 7.3: به این جمله توجه کنید: «تولید مثل جنسی برای جاندارانی که سازگاری زیادی (با محیط) کسب کرده اند، مناسب نیست.» و «بعضی از دارو ها برای گامت های زنان خطر بیشتری دارند تا برای گامت مردان»
عمیق تر یادبگیرید:
ویدیوهای آموزشی : ❻تولید مثل غیرجنسی در هیدر

چقدر یادگرفته اید ؟؟؟
سوال های آموزشی: سوال های نهایی 92 تا 95 فصل میوز و تولید مثل جنسی
تست های آموزشی :1) تست های غیرترکیبی کنکور 90 تا 95 فصل میوز و تولید مثل جنسی

منابع :
۱) جزوه ی آموزشی زیست شناسی ۲ موسسه گزینه دو
۲) تصاویر : بیولوژی کمپل ویرایش ۱۰ ، بیولوژی بروکر ویرایش 2