یادداشت زیستی: شش ها و مکانیسم تنفس

۷ مرداد ۱۳۹۸

۹,۳۴۱

تبادلات گازی , یادداشت های زیستی

یادداشت زیستی شش ها و مکانیسم تنفس:

شش ها:

جایگاه: شش ها درون قفسۀ سینه و روی پردۀ ماهیچه ای دیافراگم قرار دارند.

ساختار: شش را می توان عمدتاً مجموعه ای از لوله های منشعب شونده، کیسه های حبابکی و رگ ها دانست که از بیرون توسط یک بافت پیوندی احاطه شده است.

۱.لوله های منشعب شونده

۲.کیسه های حبابکی: بیشتر حجم شش ها را کیسه های حبابکی به خود اختصاص داده اند و ساختاری اسفنج گونه را به شش می دهند.

۳.رگ ها: مویرگ های خونی فراوان، که اطراف کیسه های حبابکی را همچون تار عنکبوت احاطه کرده، دیگر جزء فراوان در شش ها است.

نکته: شش چپ به علت مجاورت با قلب، از شش راست قدری کوچک تر است.

پردۀ جنب (شکل۱۳): هر یک از شش ها را پرده ای دو لایه به نام پردۀ جنب فراگرفته است.یکی از لایه های این پرده، به سطح شش چسبیده و لایۀ دیگر به سطح درونی قفسۀ سینه متصل است.

مایع جنب: درون پردۀ جنب، فضای اندکی است که از مایعی به نام مایع جنب، پر شده است. فشار این مایع از فشار جو کمتر است و باعث می شود شش ها در حالت بازدم هم نیمه باز باشند.

نکته: در صورتی که قسمتی از قفسه سینه سوراخ شود شش ها جمع می شوند.

دو ویژگی مهم شش ها:

۱.پیروی از حرکات قفسۀ سینه: هنگامی که قفسۀ سینه منبسط می شود شش ها نیز منبسط می شوند. در نتیجه، فشار هوای درون شش ها کم شده، هوای بیرون به درون شش ها کشیده می شود.

۲.ویژگی کشسانی: به علت ویژگی کشسانی، شش ها در برابر کشیده شدن، مقاومت نیز نشان می دهند و تمایل دارند به وضعیت اولیۀ خود بازگردند. ویژگی کشسانی شش ها در بازدم نقش مهمی دارد.

مکانیسم تنفس:

دم (شکل ۱۴): فرایندی است که درنتیجۀ افزایش حجم قفسۀ سینه رخ می دهد. در این رویداد، دو عامل دخالت دارد.

۱.ماهیچۀ دیافراگم (میان بند): در حالت استراحت، گنبدی شکل است اما وقتی منقبض می شود، به حالت مسطح در می آید. در تنفس آرام و طبیعی، دیافراگم نقش اصلی را بر عهده دارد.

۲.انقباض ماهیچه های بین دنده ای خارجی: دنده ها را به سمت بالا و جلو جابه جا می کند و جناغ را به جلو می راند.

نکته: در دمِ عمیق، انقباض ماهیچه های ناحیۀ گردن نیز، به افزایش حجم قفسۀ سینه کمک می کند.

بازدم: با به استراحت در آمدن ماهیچۀ دیافراگم و ماهیچه های بین دنده ای خارجی، و بر اثر ویژگی کشسانی شش ها، حجم قفسۀ سینه و در نتیجه، حجم شش ها کاهش می یابد وهوای درون آنها به بیرون رانده می شود.

نکته: در بازدم عمیق، انقباض ماهیچه های بین دنده ای داخلی و نیز ماهیچه های شکمی، به کاهش حجم قفسۀ سینه کمک می کند.