یادداشت زیستی: تنظیم فرایندهای گوارشی

۲۷ تیر ۱۳۹۸

۱۱,۲۳۷

گوارش و جذب مواد , یادداشت های زیستی

یادداشت زیستی تنظیم فرایندهای گوارشی:

مراحل فعالیت دستگاه گوارش:

خاموشی نسبی: در فاصله بین خوردن وعده های غذایی

فعالیت شدید: بعد از ورود غذا دستگاه گوارش باید پاسخ مناسبی بدهد؛ یعنی شیره های گوارشی به موقع و به اندازۀ کافی ترشح و حرکات لولۀ گوارش به موقع انجام شوند تا غذا را با شیره ها مخلوط کند و در طول لوله با سرعت مناسب حرکت دهد.

نکته: فعالیت بخش های دیگر بدن از جمله گردش خون نیز باید با فعالیت دستگاه گوارش هماهنگ باشد.

تنظیم فعالیت دستگاه گوارش:

تنظیم عصبی:

۱.دستگاه عصبی خودمختار: تنظیم عصبی دستگاه گوارش را بخشی از دستگاه عصبی به نام دستگاه عصبی خودمختار انجام می دهد. فعالیت این دستگاه، ناخودآگاه است.

مثال: وقتی به غذا فکر می کنیم، بزاق ترشح می شود. با فعالیت دستگاه عصبی خودمختار، پیام عصبی به غده های بزاقی می رسد و بزاق ترشح می شود. دیدن غذا و بوی آن نیز باعث افزایش ترشح بزاق می شوند.

۲.دستگاه عصبی مرکزی: انجام فعالیت های گوارشی با فعالیت های بخش های دیگر بدن نیز باید هماهنگ شود.

مثال: هنگام بلع و عبور غذا از حلق، مرکز بلع در بصل النخاع، فعالیت مرکز تنفس را که در نزدیک آن قرار
دارد، مهار می کند؛ در نتیجه، نای بسته و تنفس برای زمانی کوتاه، متوقف می شود.

۳.شبکه های یاخته های عصبی: در دیوارۀ لوله گوارش (از مری تا مخرج) در لایه های زیرمخاط و ماهیچه ای شبکه های یاخته های عصبی، وجود دارند (شکل). این شبکه ها تحرک و ترشح را در لولۀ گوارش، تنظیم می کنند .

نکته: شبکه های عصبی روده ای می توانند مستقل از دستگاه عصبی خودمختار، فعالیت کنند. اما دستگاه عصبی خود مختار با آنها ارتباط دارد و بر عملکرد آنها تأثیر می گذارد.

تنظیم هورمونی:

در بخش های مختلف معده و روده، یاخته هایی وجود دارند که هورمون می سازند. این هورمون ها به خون می ریزند و همراه با دستگاه عصبی، فعالیت های دستگاه گوارش را تنظیم می کنند.

۱.سکرتین: این هورمون از دوازدهه به خون ترشح می شود و با اثر بر لوزالمعده موجب می شود ترشح بیکربنات افزایش یابد.

۲.گاسترین: گاسترین از معده ترشح و باعث افزایش ترشح اسید معده و پپسینوژن می شود.

تست های کنکور:

۱.کدام عبارت، در ارتباط با شبکه های یاخته های عصبی دستگاه عصبی روده ای لوله گوارش انسان درست است؟ (تست مستقل ۱۷۰، سراسری داخل ۹۸)

۱) فقط در لایه ماهیچه ای دیواره روده نفوذ می کند.

۲) فقط میزان ترشح را در بخش روده تنظیم می نماید.

۳) می تواند مستقل از دستگاه عصبی خودمختار فعالیت کند.

۴) به ندرت تحت تأثیر دستگاه عصبی خودمختار قرار می گیرد.

۲.کدام عبارت، در ارتباط با دستگاه عصبی روده ای انسان صحیح است؟ (تست ترکیبی ۱۷۸، سراسری خارج ۹۸)

۱) فقط میزان تحرک روده را تنظیم می کند.

۲) فقط در لایه زیر مخاطی روده نفوذ می نماید.

۳) همواره همراه با دستگاه عصبی خودمختار فعالیت می کند.